به گزارش مشرق، تولید فیلمهای دینی و عرضه دین به روش‌های بصری و رسانه‌ای یکی از نیازهای جامعه امروز است. محمد تقی استیری، طلبه مستندسازی است که وارد دانشکده صدا و سیمای قم شده تا بتواند از طریق این نوع هنر، پیام‌های دینی را به مخاطبان منتقل کند.
با وی درباره فیلمسازی دینی، مشکلات و ضرورت‌های آن گفت‌وگو کردیم.
* به عنوان اولین سؤال خودتان را معرفی کنید و بگویید تا چه مقطعی تحصیل کرده‌اید؟
ـ محمدتقی استیری هستم، سال 1359 در شهرستان سبزوار استان خراسان رضوی به دنیا آمدم و بعد از اتمام دوره راهنمایی وارد حوزه علمیه سبزوار شدم، همزمان با گذراندن دروس حوزوی، دیپلم انسانی را به صورت شبانه گرفتم و برای ادامه تحصیل به مشهد مقدس مهاجرت کردم. اکنون طلبه سطح 3 حوزه و کارشناس ارشد رشته ادبیات نمایشی از دانشکده صدا می‌باشم.
با شنیدن فرمایشات رهبری احساس تکلیف کردم
* چرا وارد عرصه هنر و فیلم سازی شدید؟
ـ ورود من به عرصه هنر و مستندسازی چند عامل داشت، چند سال قبل که مقام معظم رهبری در سفری که به استان خراسان داشتند، فرمودند: چرا حوزه علمیه خراسان که طلاب مستعدی دارد در زمینه ادب و هنر اقدام نمی‌کند؟ من با شنیدن فرمایش ایشان احساس تکلیف کردم و چون مدتی بود در کارگاه‌های داستان‌نویسی فعال بودم برای جهت‌دهی به فعالیت‌هایم وارد دانشکده صدا و سیما قم شدم.
زمان حضورم در مشهد به صورت مداوم در حلقه‌های داستان و شعر شرکت می‌کردم. داستان کوتاه را دفتر تبلیغات مشهد پی گرفتم و در کارگاه گروه ادب و هنر آن مرکز داستان‌ها را نقد و بررسی می‌کردیم و با نوشتن داستان کوتاهی به نام «سالار» برگزیده جشنواره مبلغان اهل قلم شدم که رسمی‌‌ترین جشنواره حوزه علمیه خراسان بود.
در حلقه‌های علمی تبلیغی بلاغ عضو بودم و توانستم دو سال متوالی به عنوان عضو برگزیده آن حلقه انتخاب شوم. با چاپ دو مقاله در فصلنامه علمی ترویجی جستار به فعالیت ادامه دادم و توانستم دو جایزه دیگر در زمینه مقاله‌نویسی بگیرم.
بنده فیلمنامه‌نویسی را با شرکت در کارگاه‌هایی که دفتر تبلیغات اسلامی خراسان تشکیل می‌داد و فیلمنامه‌نویسان و کارگردان‌های معروف نظیر آقایان ابراهیم حاتمی‌کیا، فرهاد توحیدی، رضا میرکریمی، حسین مهکام و مظفر سالاری آشنا شدم و به نوشتن فیلمنامه رو آوردم.
عامل دیگر این بود که با سپاه خراسان برای روایتگری سیره شهداء همکاری داشتم و کاروان‌ها را برای بازدید مناطق جنگی به جنوب کشور می‌بردیم، آنجا که بود احساس کردم رسالت ما خیلی سنگین‌تر از قبل است. مصمم شدم که به صورت حرفه‌ای و از طریق هنر خدمتی انجام بدهم و در همان زمان در مشهد با افرادی که در زمینه ادبی سرشناس بودند و در زمینه دفاع مقدس می‌نوشتند مثل آقایان ترابیان و سعید عاکف آشنا شدم و در جلسات حوزه هنری مشهد شرکت می‌کردم.
بعد از مدتی که در مشهد در زمینه داستان تجربه کسب کردم، احساس کردم که در مشهد اقناع نمی‌شوم و نیاز دارم که پیشرفته‌تر کار کنم؛ لذا پرس و جو کردم و با مرکزی آشنا شدم که به توصیه مقام معظم رهبری تأسیس شده بود و هدفش این است که مطالبات رهبری را در زمینه مسائل هنری پیگیری کند. این شد که در آزمون کارشناسی ارشد رشته ادبیات نمایشی دانشکده صدا و سیمای قم شرکت کردم و پس از گذراندن پنج ترم فارغ التحصیل شدم.
نخستین مستندم درباره یک آهنگر معلول بود
* لطفا در مورد فیلم‌ها و کارهایی که تا حالا تولید کرده‌اید توضیح بدهید، آیا در جشنواره‌ای هم برنده شده‌اید؟
ـ بله، اگر بخواهم از اول شروع کنم اولین کارم بر می‌گردد به ترم اول دانشگاه که یکی از اساتید یک کار عملی از ما خواست و من مستندی را به نام «سَندان» ساختم که در مورد یک معلولی بود که همراه دوست معلول خود آهنگری می‌کرد و با امید و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال، آهن را نرم می‌کرد. مرد آهنگر موقع نماز که می‌شد کار را رها کرده و به اقامه نماز می‌پرداخت. این اثر در جشنواره جهاد اقتصادی تهران سال 90 که زیر مجموعه جشنواره فیلم ۱۰۰ بود، مقام اول را کسب نمود. همین اثر در جشنواره رأفت استان خراسان نیز مقام اول را کسب کرد.
بعد از این کار دو کار دیگر هم برای جشنواره سوگواری عاشورایی در مشهد ساختم و در همین مدت وارد کار گروه‌های فیلمنامه نویسی مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما شدم و چند طرح فیلمنامه ارائه و ثبت کردم. در حال حاضر دبیر یکی از کارگاه‌های آن مرکز هستم.
در حال حاضر هم یک فیلمنامه تاریخی زیر نظر استاد ابراهیم علی بُرزی مدیر بخش فیلمنامه شبکه‌های برون مرزی صدا و سیما، در حال نوشتن دارم.
ساخت مستندی به نام «عمو روحانی»
جشنواره فیلم اشراق دو سال است که در قم دایر شده و بنده هر دو سال به بخش مسابقه این جشنواره وارد شدم. سال 91 با فیلم سندان و سال 92 با فیلم عمو روحانی. مستند عمو روحانی، یک روز کاری یک روحانی جوان را گزارش می‌کند که توجه خاصی به تربیت دینی کودک دارد و سعی می‌کند خطر تهاجم غرب به حوزه کودک را گوشزد کند.
تابستان امسال به سفارش سازمان تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، مستند به سبک زندگی را ساختم که داستان حضور اولین روحانی مستقر در شهرستان چناران است. این مستند آماده پخش است.
یکی از مطالبات جدی مقام معظم رهبری، مسئله وحدت اسلامی است که معظم له در اکثر سخنرانی‌های اخیرشان به آن اشاره فرموده‌اند، بنده در حال حاضر با کمک حجت الاسلام سلمان رضوانی مدیرکل تولیدات رسانه‌ای مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، در حال آماده کردن طرحی برای این موضوع هستم.
زندگی «علامه عزیزالله عطاردی قوچانی» مستند می‌شود
یکی از علایق بنده ساخت مستند از زندگی علماء و اندیشمندان اسلامی است که در حال حاضر با مشارکت مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما زندگی «علامه عزیزالله عطاردی قوچانی» را آغاز کردیم و بنده به عنوان کارگردان و تهیه‌کننده حضور دارم. ما سعی کردیم با توجه به کسالت و مریضی و دیالیز شدن علامه عطاردی، مستند زندگی ایشان را در زمان حیاتشان بسازیم و کار تصویر برداری این مستند در مراحل پایانی است. امیدوارم که بتوانم کار را در سال آینده جمع کنم و بتوانیم مستندی با ارزش از تلاش‌ها و مجاهدت علمی این عالم زحمت کش در عرصه حدیث، تاریخ، و جغرافیای اسلامی، آماده کنیم.
باید پروسه پژوهش در فیلمنامه جدی گرفته شود
کاری‌های دینی نیاز به یک کار گروهی و جهادی دارد. باید پروسه پژوهش و نگارش در فیلمنامه‌ها جدی گرفته شود. امری که متاسفانه به آن چندان توجهی نمی‌شود در حالی که این مسأله مقوله مهمی در تولید یک فیلم خوب است.
برای تولیدات دینی باید کار گروه‌های تشکیل شود و مسائل را پیگیری کنند و با پژوهش و تحقیق، فیلمنامه‌های خوب بنویسند. علت موفقیت هالیوود هم این است که فیلمنامه‌های خوب دارند و فیلمنامه‌هایی تولید می‌شود که بارها چاپ و خوانده می‌شود و مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد.
پژوهش هم باید برگرفته از نیازهای واقعی جامعه باشد که البته بعضی‌ها توجهی به نیازهای جامعه ندارند و درگیر حواشی می‌شوند مثلاً امروزه مسأله جمعیت و یا بحث وحدت مسلمانان از اهمیت فوق‌العاده برخوردار است ولی تقریبا مغفول مانده است.
ما باید در فیلمسازی به رشد و تعالی مخاطبین نیز توجه کنیم و شخصیت‌هایی را که فقط خودمان دوست داریم به مخاطب دیکته نکنیم. شخصیت‌ها باید به گونه‌ای باشند که مردم بپذیرند و باورشان کنند.
برخی فیلم‌ها با بودجه دولتی ساخته می‌شود آسیب‌زا هستند
* قبول دارید که بعضی فیلمهای تولید داخل جنبه آموزشی منفی دارند؟
ـ بله یقیناً. بنده نه به عنوان یک طلبه بلکه به عنوان کسی که فیلم را تا حدودی می‌شناسد و فیلمنامه را می‌شناسد می‌گویم که بعضی فیلم‌ها که با بودجه‌های عمومی کشور تولید می‌شوند برای جامعه نه تنها مفید نیست بلکه مضر است و نه تنها کمکی به تربیت جامعه نمی‌کنند بلکه آسیب هستند و به موضوعاتی پرداخته می شود که ضرورت و نیاز جامعه نیست.
جذابیت‌های برنامه‌های ماهواره سیاست‌گذاری شده است
* به نظر شما چرا بعضی از مردم به دیدن برنامه‌های ماهواره روی آورده‌اند؟ راه جذب مخاطبین برای دیدن برنامه‌های داخلی چه چیزی است؟
ـ علت گرایش اکثر افراد به دیدن برنامه‌های ماهواره‌ای تنوع و جذابیت آنهاست. متأسفانه هیجان‌های کاذب، قصه‌های قوی، اروتیک، خشونت و جلوه‌های بصری مبنای برای تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب است که در شبکه‌های ماهواره‌ای سیاست‌گذاری شده است.
اگر تلویزیون و سینمای ما به فرهنگ اصیل اسلامی ایرانی خودش رجوع داشته باشد و ارزش‌های فرهنگی، عرفی و اخلاقی خود وام بگیرد می‌تواند با داشتن ظرفیت‌های چون انقلاب، دفاع مقدس، تنوع اقلیمی و نژادی به خلق آثاری فاخر نائل آید که در این صورت قدرت رقابت با هر اثر هنری را پیدا خواهد کرد و همراهی مخاطب را به دنبال خواهد داشت.
اگر خلاقیت در خلق آثار را جدی بگیریم و فضا را برای حضور فیلم‌سازان جوان و متعهد باز نمایم، بی شک بچه‌های نسل سوم و چهارم انقلاب که اکنون به پختگی رسیده‌اند، می تواند دِین خود را به سینمای دینی اداء کنند و خونی تازه در رگ‌های فرهنگ این مرز و بوم تزریق نمایند.
تهیه کنندگان هم باید انگیزه رقابت داشته باشند. آنها می‌توانند مدل‌ها و قالب‌های موفق سینمای جهان را ایرانیزه کنند و قالب‌های خوب را بگیرند و محتوای دینی در آن بریزند و کاری تولید کنند که متناسب با فرهنگ کشورمان باشد.
بعضی از مدیران فرهنگی توجهی به اهمیت فیلمهای دینی ندارند
* راجع به مشکلات و موانعی که برای تولید فیلمهای دینی وجود دارد صحبت کنید. آیا تولید فیلمهای دینی بدون حمایت امکان دارد؟
ـ بعضی از مدیران فرهنگی هنوز به این باور نرسیده‌اند که تولید فیلمهای دینی چقدر ضرورت دارد و چقدر می‌تواند برای جامعه مفید باشد و کسانی هم که به اهمیت این مسأله پی برده‌اند حمایتشان اندک است، لذا باید این حمایت جدی‌تر بشود و فضای بیشتری در اختیار تولیدکنندگانی که دغدغه مسائل فرهنگی، دینی را دارند قرار بگیرد.
جنگ برای ما یک درس بزرگ داشت و خیلی‌ها فهمیدند خلاقیت یعنی چه؟ اینکه می‌شود در شرائط سختِ نبرد پل بعثت ساخت یعنی چه؟ اینکه از اروند وحشی گذشت یعنی چه؟ اینکه در حال تحریم نیروگاه هستی ساخت یعنی چه؟ هالیوود ازجنگ ویتنام، بغداد و افغانستان صدها فیلم جهانی ساخته است و با چند سریال قوی جامعه عرب مسلمان را به عنوان تروریست به غرب شناسانده است. چرا بعضی مدیران فرهنگی ما ظرفیت‌های بزرگ کشور را جدی نمی‌گیرند؟ اگر باورها همان باورهای سال 57 و هشت سال دفاع مقدس باشد، اتفاقات ارزشمندی در عرصه سینما و تلوزیون ما روی خواهد داد.
برای تولید فیلم دینی حمایت مالی لازم است
* مسائل مالی چقدر می‌تواند در روند تولید فیلمهای دینی مؤثر باشد؟
ـ تولید فیلم با هزینه سر و کار دارد. بخشی از آن خصوصی است و سرمایه‌گذار توقع دارد به همان اندازه یا بیشتر درآمد کسب کند، بخشی هم حمایت‌های دولتی است که این حمایت‌ها متعلق به همه مردم است و باید دقیق و به جا هزینه شود؛ نهایتا بدون هزینه که نمی‌شود کار کرد و تا حدودی می‌شود چشم پوشی کرد، اما یک جاهایی است که بالاخره احتیاج به تجهیزات، امکانات و نیروی انسانی دارد و باید از تولید کننده حمایت مالی بشود.
قصه‌های قرآن ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به فیلم دارند
* اگر از حمایت اشخاص یا نهادها برخوردار باشید، روی چه موضوعی کار می‌کنید؟
ـ سعی می‌کنم با ساخت اثر دینی، گوشه‌های از ظرفیت غنی آموزه‌های دین را در مسیر رشد و تعالی انسان‌ها، دست یافتنی‌تر کنم.
قرآن، دریای بی‌کران رحمت خداوند برای انسان‌هاست. قصه‌های قرآنی الگوی مناسبی برای ساخت قصه‌های امروزی هستند. قصه‌های قرآن قابلیت چندین بار ساخته شدن را دارد و هم این ظرفیت در آنها وجود دارد که با پیروی از سبک انها به خلق قصه‌های جدید با همان مضامین روی آورد. در قصه‌های قران، خدا محوری وجود دارد و نتیجه قصه‌ها هدایت انسان بر مبنای فطرت و تعقل و رسیدن به تعالی در مسیر بندگی خداست و چه ظرفیتی از این بالاتر که انسان به تزکیه برسد. بنابراین قصه‌های قرآنی جنبه‌های نمایشی خوبی دارند. اخیراً هم در دانشکده صدا و سیمای قم پایان نامه‌ها و کتاب‌های خوبی در این زمینه تدوین شده است.
